Pakistan : Les généraux en quête de rédemption voient leur image s'améliorer
L'armée pakistanaise, acteur clé de la vie politique du pays, sort grandie de son dernier affrontement avec l'Inde. Une récente étude d'opinion révèle un regain de popularité inattendu pour l'institution militaire, tandis que le chef de l'armée Asim Munir profite de cette embellie pour consolider son pouvoir.
Un soutien populaire inattendu
Selon un sondage Gallup Pakistan publié le 21 mai, 93% des Pakistanais déclarent avoir une meilleure opinion de leur armée après le récent conflit avec l'Inde. Près de 97% jugent même la performance militaire «très bonne» ou «bonne». Cet engouement s'est manifesté par des scènes de liesse dans les rues après le cessez-le-feu du 10 mai, avec des slogans pro-armée scandés y compris par des sympathisants du PTI, pourtant en conflit ouvert avec les militaires depuis l'arrestation d'Imran Khan en 2023.
Un paradoxe apparent
Ce soutien massif peut sembler surprenant au vu des événements: le Pakistan a subi des frappes indiennes profondes sur son territoire, touchant même des installations sensibles comme la base aérienne de Rawalpindi, siège du quartier général militaire. Il s'agit de l'offensive la plus importante depuis la guerre de 1971. Mais loin d'être perçue comme une humiliation, cette crise a renforcé l'image de victime et de vainqueur que cultive l'armée pakistanaise.
La stratégie narrative pakistanaise
Islamabad a habilement présenté les frappes indiennes - justifiées par New Delhi comme une réponse à une attaque terroriste au Cachemire le 22 avril - comme une agression injustifiée contre des civils innocents. La riposte pakistanaise, qui aurait abattu plusieurs avions indiens selon des sources occidentales, est célébrée comme une victoire. La crise a aussi permis à l'armée de réaffirmer son rôle de protecteur face à la «menace indienne» et d'obtenir une internationalisation de la question du Cachemire, longtemps recherchée.
Un répit pour Asim Munir
Le chef de l'armée profite pleinement de cette embellie. Promu maréchal le 20 mai - un titre rarement accordé - il pourrait en profiter pour apaiser les tensions politiques ou lancer des réformes économiques. Mais les observateurs craignent qu'il ne choisisse plutôt de durcir la répression, notamment au Baloutchistan et à Khyber Pakhtunkhwa, où le soutien post-crise reste timide.
La bataille des récits internationaux
Inde et Pakistan ont chacun dépêché des délégations à l'étranger pour défendre leur version des événements. La délégation indienne, menée par l'opposant Shashi Tharoor, met l'accent sur le terrorisme transfrontalier. Celle du Pakistan, conduite par l'ancien ministre Bilawal Bhutto Zardari, dénonce l'agression indienne. Un exercice d'influence où l'Inde part favorite, bénéficiant de son poids économique et diplomatique.
Négociations commerciales indo-américaines
Les pourparlers commerciaux entre Washington et New Delhi se poursuivent malgré la crise, avec l'objectif d'aboutir à un accord préliminaire en juillet. Le Premier ministre indien Narendra Modi espère éviter le rétablissement des droits de douane américains sur les produits indiens.
Tensions commerciales avec le Bangladesh
New Delhi a annoncé des restrictions aux importations de produits bangladais, notamment textiles, transitant par le nord-est indien. Une mesure perçue comme une riposte aux déclarations du leader bangladais Muhammad Yunus sur cette région stratégique.
Perspectives régionales
En marge de l'actualité géopolitique, le groupe indien Reliance Power a annoncé un projet solaire ambitieux au Bhoutan, reflétant la volonté de New Delhi de renforcer ses liens économiques avec ce partenaire stratégique.
Ce regain de popularité offre à l'armée pakistanaise une occasion unique de redresser son image, ternie par des années de répression politique et de difficultés économiques. Reste à savoir si cette embellie sera durable et si elle sera mise à profit pour des réformes ou simplement pour consolider le pouvoir des généraux.
Pakistan: Lực lượng Quân sự Lột Xác Sau Xung Đột Ấn Độ - Những Chiến Thắng Ngoài Mặt Trận
Cuộc khủng hoảng gần đây giữa Pakistan và Ấn Độ đã mang lại những lợi ích bất ngờ cho quân đội Pakistan, vốn đang đối mặt với nhiều chỉ trích trong nước. Một cuộc thăm dò của Gallup Pakistan cho thấy 93% người dân Pakistan có cái nhìn tích cực hơn về quân đội sau xung đột, trong khi 97% đánh giá cao hiệu suất của lực lượng này. Đây là tín hiệu đáng mừng cho Tổng tư lệnh Asim Munir.
Sau thỏa thuận ngừng bắn ngày 10/5, người dân Pakistan đổ xuống đường ăn mừng với những khẩu hiệu ủng hộ quân đội. Đáng chú ý, trong đám đông có cả thành viên đảng PTI của cựu Thủ tướng Imran Khan - vốn đang trong thế đối đầu với quân đội. Chính Khan cũng kêu gọi đoàn kết với quân đội, cho thấy hiệu ứng 'đoàn kết quanh lá cờ' đang phát huy tác dụng.
Điều này khá nghịch lý khi xét đến diễn biến thực tế: Pakistan chịu thiệt hại nặng nề với các cuộc tấn công bằng tên lửa và drone của Ấn Độ sâu trong lãnh thổ. New Delhi nhắm vào nhiều mục tiêu khủng bố và cả các cơ sở nhạy cảm như căn cứ không quân ở Rawalpindi - nơi đặt trụ sở quân đội Pakistan. Đây là đợt tấn công mạnh nhất của Ấn Độ kể từ chiến tranh năm 1971.
Tuy nhiên, người Pakistan lại coi đây là sự hy sinh và chiến thắng, giúp củng cố vị thế quân đội. Giới chức Pakistan tuyên truyền rằng nước này bị trừng phạt oan ức vì vụ tấn công ở Kashmir ngày 22/4 mà họ phủ nhận liên quan. Pakistan phản công và tuyên bố bắn hạ nhiều máy bay Ấn Độ - được phương Tây xác nhận. Người dân coi đây là thành công lớn.
Xung đột này củng cố vai trò tự phong của quân đội Pakistan là lực lượng bảo vệ chính trước mối đe dọa Ấn Độ. Về mặt địa chính trị, quân đội cũng đạt được thắng lợi khi Tổng thống Trump kêu gọi giải quyết vấn đề Kashmir, quốc tế hóa vấn đề này như Pakistan mong muốn. Khủng hoảng cũng chuyển hướng sự chú ý của cộng đồng quốc tế sang nguy cơ hạt nhân thay vì cáo buộc Pakistan hỗ trợ khủng bố.
Đây là sự tương phản rõ rệt so với vài năm gần đây, khi các biện pháp đàn áp của quân đội với PTI và Imran Khan - chính trị gia được yêu thích nhất Pakistan - gây ra làn sóng phản đối mạnh mẽ. Hai năm trước, người biểu tình thậm chí tấn công cơ sở quân sự sau khi Khan bị bắt. Áp lực kinh tế, gia tăng khủng bố cùng sự bất mãn ở Balochistan và Khyber Pakhtunkhwa càng đè nặng lên quân đội.
Giờ đây, Munir trở thành người hưởng lợi lớn nhất từ xung đột. Ông có cơ hội hòa giải với phe đối lập, tranh thủ ủng hộ cho chiến dịch chống khủng bố tốn kém, hoặc thúc đẩy cải cách kinh tế cần thiết nhưng rủi ro chính trị. Tuy nhiên, với bản chất cứng rắn, Munir có thể sẽ lợi dụng tình hình để siết chặt các chính sách đàn áp, đặc biệt ở Balochistan và Khyber Pakhtunkhwa - nơi ủng hộ quân đội sau khủng hoảng khá dè dặt.
Việc Munir được thăng hàm Nguyên soái ngày 20/5 - danh hiệu chỉ trao một lần năm 1959 cho nhà độc tài quân sự Ayub Khan - sẽ khiến các chỉ trích gia thêm bất bình, coi đây là hành động lợi dụng khủng hoảng để củng cố quyền lực. Dù vị thế của Munir được tăng cường, những lợi ích chính trị có thể chỉ là tạm thời.
Cuộc chiến tuyên truyền Ấn Độ-Pakistan đang nóng lên khi cả hai nước cử các đoàn đại biểu gồm chính trị gia và cựu ngoại giao cao cấp đi vận động quốc tế. Phía Ấn Độ do Shashi Tharoor dẫn đầu sẽ tập trung vào cáo buộc khủng bố xuyên biên giới của Pakistan. Trong khi đó, đoàn Pakistan do cựu Ngoại trưởng Bilawal Bhutto Zardari đứng đầu sẽ nhấn mạnh sự gây hấn của Ấn Độ và lập trường hòa bình của họ. Cả hai bên đều có mối quan hệ rộng rãi với phương Tây, tạo lợi thế trong cuộc chiến tuyên truyền.
Trong khi đó, đàm phán thương mại Mỹ-Ấn tiếp tục với chuyến thăm Washington của Bộ trưởng Thương mại Ấn Độ Piyush Goyal. Hai nước đang nỗ lực đạt thỏa thuận trước khi lệnh tạm dừng thuế quan 90 ngày của Trump kết thúc vào tháng 7. Dù xung đột Pakistan gây lo ngại về tiến trình đàm phán, cả hai bên vẫn quyết tâm đạt được thỏa thuận. Theo Bloomberg, hai bên đặt mục tiêu ký kết giai đoạn đầu vào tháng 7 và giai đoạn hai vào mùa thu năm nay.
Ấn Độ cũng tuyên bố hạn chế nhập khẩu hàng may mặc và một số mặt hàng khác từ Bangladesh qua các tuyến thương mại phía đông bắc. Động thái này được cho là để trả đũa phát biểu của lãnh đạo Bangladesh Muhammad Yunus trong chuyến thăm Trung Quốc về các bang đông bắc của Ấn Độ. New Delhi coi đây là hành động hạ thấp tầm quan trọng của khu vực chiến lược này và các dự án kết nối của Ấn Độ. Quyết định này có thể gây thiệt hại lớn cho Dhaka khi hàng may mặc là mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Bangladesh.
Dưới góc độ khu vực, tập đoàn Reliance Power của Ấn Độ vừa công bố dự án năng lượng mặt trời lớn nhất Bhutan cùng chính phủ nước này. Dự án có công suất 500 megawatt dự kiến hoàn thành trong hai năm. Động thái này phù hợp với chiến lược mở rộng hợp tác thương mại với Bhutan - đồng minh thân cận hiếm hoi của Ấn Độ trong khu vực không có căng thẳng với New Delhi.
Bài viết cũng điểm qua các diễn biến văn hóa-xã hội trong khu vực: nhà văn Banu Mushtaq đoạt giải Booker Quốc tế với phong cách viết đầy tính đối đầu trong văn học Kannada; diễn ngôn Trung Quốc trên mạng về thủy điện như 'vị cứu tinh' của Pakistan trước Ấn Độ; và tình trạng bạo lực leo thang trong các cuộc biểu tình đường phốt ở Bangladesh phản ánh khủng hoảng quản trị thể chế.
