Paix reportée : Trump échoue à convaincre Poutine, quel avenir pour l'Ukraine ?
Les négociations de paix entre la Russie et l'Ukraine sont dans l'impasse malgré les efforts répétés de Donald Trump pour pousser Vladimir Poutine vers un cessez-le-feu. Le président américain a qualifié sa dernière conversation avec son homologue russe de "très positive", mais les divergences entre les deux camps semblent insurmontables. Meduza analyse les enjeux de ces pourparlers gelés et leurs implications pour l'avenir du conflit.
Depuis février, Trump multiplie les appels téléphoniques avec Poutine et tente une médiation complexe. Pourtant, après des mois de discussions et de pressions diplomatiques, aucun progrès tangible n'a été enregistré vers la fin de la guerre. Les deux belligérants campent sur leurs positions, chacun cherchant à tirer profit stratégiquement de ces négociations.
Kyiv tente de convaincre Washington que Poutine bloque délibérément le processus de paix, dans l'espoir d'obtenir davantage d'aide militaire et de nouvelles sanctions contre Moscou. Le Kremlin, quant à lui, présente Volodymyr Zelensky comme inflexible, espérant ainsi réduire le soutien américain à l'Ukraine. Les deux parties accepteraient un cessez-le-feu, mais uniquement à leurs conditions respectives.
L'Ukraine et ses alliés européens ont proposé un plan précis : gel des hostilités sur la ligne de front actuelle, retrait des troupes russes de la région de Kharkiv et d'une partie de Mykolaïv, ainsi que le transfert de la centrale nucléaire de Zaporijjia sous contrôle conjoint ukraino-américain. En échange, Kyiv demanderait des garanties de sécurité contraignantes et la reconstruction du pays grâce aux avoirs russes gelés en Occident.
Trump a modifié sa propre proposition pour la rendre plus attractive à Poutine, supprimant notamment les réparations et promettant une levée immédiate des sanctions. Il a même offert de reconnaître unilatéralement la Crimée comme territoire russe. Malgré ces concessions, le dirigeant russe a finalement rejeté l'accord, tout comme Zelensky s'est opposé à toute reconnaissance de l'annexion de la Crimée.
Face à l'échec des négociations, Moscou a durci son discours. Lors d'une rencontre à Istanbul, l'envoyé russe Vladimir Medinsky a exigé le retrait complet des forces ukrainiennes des régions de Louhansk, Donetsk, Zaporijjia et Kherson - territoires que la Russie a illégalement annexés. Il a également affirmé que la Russie était "prête à se battre pour toujours", une position que Kyiv et même l'administration Trump ont qualifiée d'excessive.
Selon Dan Reiter, professeur de sciences politiques à l'Université Emory, les guerres se terminent généralement lorsque les belligérants disposent d'informations complètes sur leurs capacités respectives et lorsqu'existent des garanties crédibles pour maintenir la paix. Or, dans le cas du conflit ukrainien, aucune de ces conditions n'est remplie. La Russie, avec ses ressources supérieures, mise sur une guerre d'usure, tandis que l'Ukraine tente de démontrer que le coût de cette stratégie sera prohibitif pour Moscou.
L'incertitude majeure réside dans le soutien futur des États-Unis, particulièrement avec le retour de Trump à la Maison Blanche. Trois scénarios sont possibles : une augmentation de l'aide américaine, un maintien au niveau actuel, ou une réduction drastique. Cette imprévisibilité complique les négociations, chaque camp espérant que Trump finira par prendre son parti.
L'administration Trump avait initialement prévu une approche de carotte et bâtonton pour pousser à la paix, mais cette stratégie n'a pas été appliquée de manière cohérente. Bien que Trump se montre réticent à augmenter l'aide militaire, un arrêt complet semble peu probable pour des raisons juridiques et diplomatiques. Environ la moitié des livraisons dépendent de contrats contraignants avec l'industrie de défense américaine, qui ne peuvent être annulés sans l'accord du Congrès.
Sur le terrain, la situation militaire reste bloquée. Les deux armées déploient des tactiques similaires, avec de petits groupes d'assaut et une utilisation intensive de drones, rendant impossibles les avancées décisives. L'Ukraine a récemment testé avec un certain succès une nouvelle stratégie de "ligne de drones" près de Pokrovsk, visant à isoler les unités russes de leurs bases arrière. Cependant, cette innovation tactique ne change pas fondamentalement l'équilibre des forces.
En l'absence de percée diplomatique ou militaire, le scénario le plus probable reste une continuation du conflit à son intensité actuelle, avec un soutien occidental qui pourrait diminuer progressivement. Les pays européens, bien que solidaires de l'Ukraine, privilégient le réarmement de leurs propres forces et ne pourraient compenser une éventuelle réduction de l'aide américaine dans des domaines clés comme la défense aérienne ou les véhicules blindés.
L'impasse actuelle reflète la profonde méfiance entre les parties et l'absence de mécanismes crédibles pour garantir une paix durable. Tant que cette situation persistera, les perspectives de résolution du conflit resteront minces, avec des conséquences humanitaires et géopolitiques qui continueront de s'aggraver.
Hòa bình bị trì hoãn: Khi Trump thất bại trong việc thúc đẩy Putin ngừng bắn, tương lai nào chờ đón Ukraine?
Cuộc đàm phán hòa bình giữa Nga và Ukraine đang rơi vào bế tắc khi Tổng thống Mỹ Donald Trump không thể thuyết phục người đồng cấp Nga Vladimir Putin đồng ý ngừng bắn. Bài viết phân tích những diễn biến gần đây, lập trường của các bên và viễn cảnh có thể xảy ra với cuộc chiến này.
Tháng 2/2024, Tổng thống Trump khởi động đàm phán hòa bình bằng cuộc điện đàm với ông Putin. Tuy nhiên, sau nhiều tháng đàm phán căng thẳng, hai bên vẫn cách xa nhau về điều kiện ngừng bắn. Trump tuyên bố cuộc trò chuyện mới nhất 'diễn ra rất tốt', nhưng thực tế cho thấy khả năng đạt được đột phá là rất thấp.
Có nhiều giả thuyết được đưa ra để giải thích diễn biến bất thường của các cuộc đàm phán. Một số cho rằng đây là chiến thuật chính trị, số khác nghi ngờ Putin và Trump đang phối hợp gây sức ép lên Tổng thống Ukraine Zelensky. Tuy nhiên, lý do đơn giản nhất có lẽ là không bên nào thực sự muốn chấm dứt chiến tranh bằng mọi giá.
Cả Kyiv và Moscow đều đang tìm kiếm lợi thế chiến lược từ các cuộc đàm phán này. Ukraine muốn thuyết phục Trump rằng chính Putin, không phải Zelensky, là người cản trở hòa bình. Trong khi đó, Điện Kremlin cố gắng miêu tả Zelensky là người không sẵn sàng thỏa hiệp, hy vọng Mỹ sẽ rút lui và ngừng viện trợ quân sự cho Ukraine.
Ukraine và các đồng minh châu Âu đã đưa ra đề xuất riêng: đóng băng xung đột dọc theo đường tiền tuyến hiện tại, Nga rút quân khỏi vùng Kharkiv và một phần nhỏ Mykolaiv, chuyển giao Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia cho sự kiểm soát chung Ukraine-Mỹ. Ukraine cũng yêu cầu các bảo đảm an ninh ràng buộc từ Mỹ nếu Nga tấn công trở lại.
Trump đề xuất kế hoạch riêng với những điều chỉnh nhằm thu hút Putin: bỏ điều khoản bồi thường, không đưa ra bảo đảm an ninh rõ ràng cho Ukraine, hứa dỡ bỏ ngay lập tức các lệnh trừng phạt và công nhận Crimea là lãnh thổ Nga. Tuy nhiên, Putin vẫn từ chối thỏa thuận.
Sau khi Nga bác bỏ đề xuất của Trump, Zelensky và các nhà lãnh đạo châu Âu đáp trả bằng tối hậu thư, đe dọa áp đặt các biện pháp trừng phạt mạnh hơn của EU nếu Nga không đồng ý ngừng bắn 30 ngày. Moscow phản ứng bằng cách yêu cầu Ukraine rút toàn bộ quân đội khỏi các vùng Luhansk, Donetsk, Zaporizhzhia và Kherson - những lãnh thổ Nga đã tuyên bố chủ quyền trong hiến pháp.
Giáo sư Dan Reiter từ Đại học Emory, tác giả cuốn 'How Wars End', phân tích rằng ngay cả khi hai bên hiểu rõ hơn về sức mạnh tương đối, điều đó không đủ để chấm dứt chiến tranh. Yếu tố quan trọng nhất là sự hiện diện của các bảo đảm đáng tin cậy sau khi đạt được thỏa thuận hòa bình. Tuy nhiên, hiện không rõ làm thế nào Nga hoặc Ukraine có thể nhận được những bảo đảm như vậy.
Tương lai của viện trợ Mỹ và sự gắn kết của liên minh phương Tây ủng hộ Ukraine đã trở thành nguồn bất ổn lớn nhất, đặc biệt khi Donald Trump trở lại Nhà Trắng. Có ba kịch bản có thể xảy ra: Ukraine nhận được nhiều viện trợ hơn thời Biden, nhận mức tương đương, hoặc Trump cắt hoàn toàn viện trợ.
Đội ngũ của Trump ban đầu dự định sử dụng chiến thuật 'cây gậy và củ cà rốt' để thúc đẩy hòa bình. Tuy nhiên, trên thực tế, Trump không áp dụng chiến lược này một cách nhất quán. Sự thiếu dự đoán được này đã làm tăng thêm bất ổn xung quanh các cuộc đàm phán.
Trump ít quan tâm đến việc mở rộng viện trợ cho Ukraine, một lập trường khác biệt rõ rệt so với chính sách của Biden. Ông nhiều lần tuyên bố rằng cung cấp vũ khí cho Kyiv sẽ không mang lại chiến thắng mà có thể leo thang xung đột. Tuy nhiên, các yếu tố trong nước và quốc tế có thể hạn chế khả năng Mỹ cắt hoàn toàn viện trợ.
Về mặt pháp lý, việc rút hoàn toàn hỗ trợ sẽ khó khăn cho Nhà Trắng. Khoảng một nửa viện trợ quân sự thuộc Chương trình Presidential Drawdown Authority (PDA), cho phép chuyển giao vũ khí từ kho dự trữ quân sự Mỹ. Nửa còn lại thuộc Ukraine Security Assistance Initiative (USAI), dựa trên các hợp đồng ràng buộc với các nhà sản xuất quốc phòng Mỹ.
Nếu không có hành động cụ thể từ Trump để hạn chế vận chuyển, Ukraine dự kiến sẽ nhận được nhiều viện trợ quân sự hơn vào năm 2025 so với 2024. Dòng vũ khí sẽ không dừng hoàn toàn vào năm 2026, dù chắc chắn sẽ kém linh hoạt hơn.
Một điểm bất ổn khác là việc tái xuất khẩu vũ khí Mỹ bởi các nước thứ ba. Những lô hàng này chiếm phần đáng kể trong hỗ trợ từ liên minh phương Tây rộng lớn hơn và cần sự chấp thuận của Mỹ - điều đã trở nên khó dự đoán dưới thời Trump.
Trong bối cảnh đàm phán ì ạch, kịch bản có khả năng xảy ra nhất là Mỹ tiếp tục hỗ trợ ở mức hiện tại, sau đó giảm dần khi các hợp đồng thời Biden được hoàn thành. Châu Âu cũng khó có thể bù đắp khoảng trống này do đang tập trung tái vũ trang cho chính mình.
Về mặt quân sự, các hạn chế chiến thuật và vận hành từ lâu đã loại trừ khả năng đột phá lớn từ cả hai phía. Cả quân đội Nga và Ukraine chỉ triển khai một phần nhỏ lực lượng ra tiền tuyến. Các cuộc tấn công thường được thực hiện bởi các nhóm nhỏ 3-10 binh sĩ.
Trong những tuần gần đây, cả hai bên đều chịu tổn thất về trang thiết bị và nhân lực khi cố gắng đột phá phòng tuyến của nhau gần Toretsk. Phần lớn lực lượng mỗi bên vẫn ở hậu phương gần, nơi họ vận hành vũ khí tấn công chính xác, chủ yếu là drone.
Mùa xuân này, Ukraine đã giới thiệu một khái niệm mới gần Pokrovsk với một số thành công: 'tuyến drone' - tập trung vũ khí chính xác dưới dạng các trung đoàn và lữ đoàn drone có khả năng tấn công mục tiêu cách 10-15km sau phòng tuyến địch. Chiến lược này tạm thời làm chậm bước tiến của Nga về phía Pokrovsk.
