‘Pire que la Grèce’ : La bombe à retardement de la dette japonaise qui menace l’économie mondiale
Le Japon, avec un ratio dette/PIB de 235%, dépasse désormais le niveau record de la Grèce lors de la crise de 2009 (142%). Cette situation alarmante fait craindre un effet domino sur les économies occidentales déjà lourdement endettées, comme le Royaume-Uni et les États-Unis. Alors que Lisa Nandy, ministre britannique de la Culture, s’apprête à renforcer les liens avec le Japon à l’Exposition universelle d’Osaka, les marchés obligataires japonais envoient des signaux inquiétants.
Cette semaine, la faible demande pour des obligations d'État japonaises à 20 ans a provoqué une hausse des rendements à long terme, atteignant des niveaux inédits depuis des décennies. Le Premier ministre japonais Shigeru Ishiba a tiré la sonnette d’alarme devant le Parlement, comparant la situation fiscale du pays à celle de la Grèce avant sa crise.
Le Japon pourrait être le premier domino à tomber dans un contexte mondial marqué par l’incertitude politique et économique. Kathleen Brooks, analyste chez XTB, souligne que les traders sanctionnent désormais les pays fortement endettés, une tendance qui touche déjà le Royaume-Uni et les États-Unis.
Les investisseurs, de plus en plus nerveux, exigent des rendements plus élevés pour compenser les risques liés à la dette publique à long terme. Cette hausse des taux d’intérêt pourrait alourdir considérablement le fardeau des contribuables britanniques et américains.
La crise actuelle trouve ses racines dans la fin de l’ère de l’argent facile post-pandémie. Les gouvernements, habitués à emprunter à bas coût, se retrouvent désormais confrontés à une réalité fiscale douloureuse, comme en témoignent les dilemmes de la ministre britannique des Finances Rachel Reeves.
L’économie japonaise montre déjà des signes de faiblesse, avec une contraction de 0,2% au premier trimestre 2024 et une inflation persistante à 3,6%. La Banque du Japon (BoJ), qui détient près de la moitié de la dette publique, tente difficilement de réduire ses achats d’obligations.
Le prochain test pour le marché obligataire japonais interviendra avec une émission d’obligations à 40 ans, alors que les rendements continuent de grimper. Comme le note Fred Neumann de HSBC, la consolidation budgétaire devient urgente pour tous les pays développés, mais les incertitudes politiques, notamment aux États-Unis, compliquent la situation.
BNP Paribas met en garde contre un possible « moment Liz Truss » aux États-Unis, où le ratio dette/PIB atteint 123%. Dans ce contexte volatile, même un retour partiel au calme sur les marchés japonais pourrait ne pas suffire à éviter une crise plus large. Comme le résume un analyste : « À court terme, les inquiétudes sur la dette ne font qu’ajouter à l’imprévisibilité des marchés. »
Nhật Bản - 'Quả bom nợ' 235% GDP: Mối đe dọa lớn hơn cả Hy Lạp đang rình rập kinh tế toàn cầu
Thị trường trái phiếu Nhật Bản đang chao đảo khi nợ công nước này lên tới 235% GDP, vượt xa mức 142% của Hy Lạp trong khủng hoảng 2009. Cuộc khủng hoảng này có nguy cơ kéo theo hàng loạt chính phủ phương Tây, bao gồm cả Anh và Mỹ, vào vòng xoáy tài chính nghiêm trọng.
Tuần này, Bộ trưởng Văn hóa Anh Lisa Nandy sẽ tham dự Triển lãm Thế giới tại Osaka nhằm tăng cường quan hệ song phương. Tuy nhiên, một mối liên hệ khác giữa hai nước đang khiến giới chức lo ngại - đó là nguy cơ khủng hoảng nợ công lan rộng sau những biến động trên thị trường trái phiếu Nhật.
Cuộc đấu giá trái phiếu chính phủ kỳ hạn 20 năm hôm thứ Ba đã thất bại thảm hạch với tỷ lệ chào mua/chào bán chỉ đạt 2.5 - mức thấp nhất kể từ 2012. Điều này đẩy lợi suất trái phiếu dài hạn Nhật lên mức cao nhất trong nhiều thập kỷ, khiến Thủ tướng Shigeru Ishiba phải thừa nhận tình hình tài khóa 'tồi tệ hơn cả Hy Lạp'.
Theo dữ liệu IMF, nợ công Nhật Bản hiện chiếm 235% GDP, trong khi con số này ở Mỹ là 123%. Bộ trưởng Tài chính Katsunobu Kato cảnh báo: 'Mất niềm tin thị trường có thể dẫn đến lãi suất tăng vọt, đồng yên yếu và lạm phát phi mã'.
Ngân hàng Trung ương Nhật (BoJ) đang cố gắng giảm dần việc mua trái phiếu sau nhiều năm thực hiện chính sách tiền tệ siêu nới lỏng. Tuy nhiên, thị trường đang thiếu vắng các nhà đầu tư thay thế, kể cả các công ty bảo hiểm nhân thọ lớn - vốn là trụ cột truyền thống.
Chuyên gia Kathleen Brooks từ XTB nhận định: 'Áp lực lên trái phiếu Nhật và Mỹ cho thấy các nhà đầu tư đang trừng phạt những quốc gia có nợ cao. Đây là vấn đề từng ảnh hưởng đến Anh, hiện đang đè nặng lên Mỹ và giờ là Nhật Bản'.
Tình hình càng thêm phức tạp khi kinh tế Nhật quý I/2024 suy giảm 0.2% do người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu. Lạm phát ở mức 3.6% buộc BoJ phải tăng lãi suất lần đầu tiên kể từ 2008.
Fred Neumann, chuyên gia kinh tế châu Á tại HSBC, cảnh báo: 'Mức nợ tăng ở các nước phát triển đang trở thành mối lo ngại lớn. Nhật Bản không đơn độc trong nhu cầu củng cố ngân sách, nhưng biến động trên thị trường trái phiếu toàn cầu đang tạo thêm sức ép'.
Cuộc đấu giá trái phiếu 40 năm tuần tới sẽ là phép thử quan trọng tiếp theo. Giới đầu tư đang lo lắng khi lợi suất trái phiếu này đã tăng hơn 10 điểm cơ bản chỉ trong một ngày.
BNP Paribas nhận định Mỹ - nền kinh tế dễ tổn thương nhất trong số các nước phát triển - có nguy cơ trải qua 'khoảnh khắc Liz Truss' trong điều kiện hiện tại. Trong khi đó, Anh có thể bị ảnh hưởng gián tiếp từ chính sách tiền tệ thắt chặt của Mỹ.
Dù một số quỹ như Vanguard đang mua vào trái phiếu Nhật để đón đầu xu hướng, liệu điều này có đủ để xoa dịu thị trường? Với quá nhiều yếu tố rủi ro từ chính trị Nhật Bản đến chính sách thuế quan của Mỹ, thế giới đang đối mặt với một 'nút thắt' khó gỡ, như nhận xét súc tích của BNP Paribas: 'Trong ngắn hạn, lo ngại về tính bền vững của nợ công chỉ thêm lý do để dự đoán sự bất ổn khó lường'.
