Duel galactique : un quasar transperce une galaxie rivale dans un combat cosmique épique
Dans les confins glacés et anciens du cosmos, deux galaxies s'affrontent dans une bataille qui dure depuis des milliards d'années. Une équipe d'astronomes a récemment découvert que ce combat était inégal : une des galaxies utilise un quasar pour percer l'autre, entravant gravement son développement. Cette observation inédite, qualifiée de "joute cosmique", a été réalisée grâce au réseau ALMA au Chili et au Very Large Telescope de l'Observatoire européen austral.
Les chercheurs ont assisté à un phénomène étrange : un jet de radiation intense émanant d'une galaxie frappant directement sa voisine, perturbant sa capacité à former de nouvelles étoiles. Publiés aujourd'hui dans Nature, ces résultats offrent un spectacle rare de violence intergalactique. La lumière de cette interaction a mis 11 milliards d'années à nous parvenir, nous montrant ces galaxies telles qu'elles étaient lorsque l'univers n'avait que 18% de son âge actuel.
Bien qu'elles paraissent statiques sur les images, ces galaxies se rapprochent l'une de l'autre à plus de 500 km par seconde. "Nous avons découvert un quasar - probablement déclenché par la fusion de deux galaxies - qui transforme activement la structure gazeuse de sa galaxie compagne", explique Pasquier Noterdaeme, chercheur CNRS à l'Institut d'astrophysique de Paris et co-auteur principal de l'étude.
Le rayonnement du quasar, alimenté par un trou noir supermassif, agit comme une lance cosmique traversant les nuages de gaz et de poussière de la galaxie voisine. Cette perturbation empêche la formation d'étoiles, sabotant efficacement le développement de la galaxie rivale. "C'est la première fois que nous observons l'effet direct du rayonnement d'un quasar sur la structure interne du gaz d'une galaxie normale", souligne Sergei Balashev, co-auteur de l'étude.
Cette interaction unique a pu être observée grâce à la haute résolution d'ALMA, révélant que ce qui semblait être une seule source lumineuse était en réalité deux galaxies distinctes. L'instrument X-shooter de l'ESO a permis d'analyser la lumière du quasar et son impact sur sa voisine.
Ces observations ouvrent de nouvelles perspectives pour étudier les interactions galactiques violentes. Le futur Extremely Large Telescope (ELT) pourrait permettre aux scientifiques d'analyser plus en détail ces anciens combats cosmiques, éclairant davantage le rôle des quasars dans l'évolution des galaxies.
Khoảnh khắc kinh hoàng: Thiên hà dùng 'tia tử thần' hủy diệt đối thủ trong vũ trụ
Trong vũ trụ xa xôi và lạnh lẽo, hai thiên hà đang tham gia vào một trận chiến kéo dài hàng tỷ năm. Mới đây, các nhà thiên văn học đã phát hiện một cảnh tượng kinh ngạc: một thiên hà sử dụng chuẩn tinh (quasar) như vũ khí, bắn chùm bức xạ trực tiếp vào đối thủ, cản trở nghiêm trọng khả năng hình thành sao mới của thiên hà này.
Nhóm nghiên cứu quốc tế đã quan sát được cuộc 'đấu thương vũ trụ' này bằng hệ thống kính thiên văn ALMA tại Chile và Kính thiên văn Rất Lớn (VLT) của Đài quan sát Nam Âu. Kết quả nghiên cứu công bố trên tạp chí Nature cho thấy một trong những ví dụ mãnh liệt nhất về bạo lực giữa các thiên hà từng được ghi nhận.
Hình ảnh thu được cho thấy sự kiện cách chúng ta tới 11 tỷ năm ánh sáng, tức là chúng ta đang chứng kiến vụ va chạm khi vũ trụ mới chỉ 18% tuổi hiện tại. Dù trông có vẻ tĩnh lặng trong ảnh, thực tế hai thiên hà này đang lao vào nhau với tốc độ kinh hoàng - hơn 500km mỗi giây.
'Chúng tôi phát hiện một chuẩn tinh - có lẽ được kích hoạt bởi sự hợp nhất của hai thiên hà - đang tích cực thay đổi cấu trúc khí trong thiên hà đồng hành', Pasquier Noterdaeme, nhà nghiên cứu tại Viện Vật lý Thiên văn Paris và đồng tác giả nghiên cứu, cho biết. Ông nhấn mạnh đây là lần đầu tiên họ bắt gặp hai thiên hà đang trong quá trình tương tác như vậy.
Chùm bức xạ phát ra từ chuẩn tinh - vùng lõi thiên hà hoạt động mạnh được cung cấp năng lượng bởi lỗ đen siêu khối lượng - đang phá hủy các vùng khí trong thiên hà đối thủ. Năng lượng này xuyên thẳng như ngọn giáo, cắt ngang những đám mây khí và bụi, khiến chúng không thể hình thành sao mới. Thiên hà sở hữu chuẩn tinh đã vô hiệu hóa khả năng 'sinh sản' của đối thủ.
Sergei Balashev, đồng tác giả từ Viện Vật lý Ioffe (Nga), cho biết: 'Lần đầu tiên chúng ta thấy tác động trực tiếp của bức xạ chuẩn tinh lên cấu trúc khí bên trong một thiên hà bình thường'. Không chỉ tấn công đối thủ, thiên hà chứa chuẩn tinh cũng đang tự biến đổi khi tương tác hút khí về phía lỗ đen trung tâm, tiếp thêm năng lượng cho những vụ bùng phát dữ dội hơn.
Nhờ độ phân giải cao của ALMA, các nhà khoa học mới có thể phân biệt hai thiên hà riêng biệt (trước đây chúng bị nhầm là một vật thể duy nhất). Trong khi đó, thiết bị X-shooter của ESO phân tích ánh sáng từ chuẩn tinh, giúp hiểu rõ cách bức xạ ảnh hưởng đến thiên hà kia.
Phát hiện này mở ra cánh cửa mới cho nghiên cứu vũ trụ. Các công cụ tương lai như Kính thiên văn Cực Lớn (ELT) sẽ giúp giới khoa học khám phá thêm nhiều vụ 'ẩu đả' thiên hà cổ đại, làm sáng tỏ cách chuẩn tinh định hình thiên hà chủ và hủy diệt những thiên hà khác.
