Les Black Hills volées par le gouvernement américain : aujourd'hui, elles sont rasées
Les Black Hills, territoire sacré pour les Lakota, volé par le gouvernement américain au XIXe siècle, subissent aujourd'hui une exploitation forestière intensive sous l'administration Trump. Cette politique, justifiée par la réduction des risques d'incendie, menace l'écosystème déjà fragilisé par le changement climatique et des décennies de coupes excessives.
En traversant la forêt nationale des Black Hills, les visiteurs remarquent d'abord les majestueux pins ponderosa centenaires le long des routes. Mais en s'éloignant des axes principaux, le paysage change radicalement : des parcelles entières rasées, des espèces invasives proliférant là où la forêt recule. Les coupes commerciales intensives transforment progressivement ce paysage forestier en prairie clairsemée.
L'administration Trump a accéléré l'exploitation forestière par une directive d'"urgence" en avril, autorisant l'abattage sur près de 60% des Black Hills. Officiellement pour prévenir les incendies, cette mesure contourne les études environnementales et réduit la capacité de stockage de carbone de la forêt. Elle entre en conflit avec un accord signé en 2021 entre le Service forestier et huit nations tribales.
Pour les Lakota, cette politique représente un nouveau chapitre dans une longue histoire de spoliation. En 1868, le traité de Fort Laramie garantissait les Black Hills aux peuples autochtones. Mais la découverte d'or a conduit à l'invasion illégale du territoire, suivie d'une déforestation massive. Aujourd'hui, seuls 25% des arbres d'origine subsistent.
L'industrie du bois défend ces coupes, arguant qu'elles sont nécessaires à la gestion forestière. Pourtant, les données montrent que les arbres matures exploitables se font rares. Les dernières études LIDAR révèlent que les arbres restants sont petits et dispersés, souvent situés dans des zones difficiles d'accès.
Les défenseurs de l'environnement et les nations autochtones dénoncent une politique à courte vue. Taylor Gunhammer, membre de la nation Oglala Lakota, parle de "recul historique". Les Lakota, soutenus par une décision de la Cour suprême en 1980, continuent de réclamer la restitution de leurs terres sacrées plutôt que les compensations financières offertes.
Le débat dépasse la simple gestion forestière. Il pose la question du droit des peuples autochtones à gérer leurs terres traditionnelles, alors que partout dans le monde, ces modèles de cogestion montrent leur efficacité pour la préservation des écosystèmes. Dans les Black Hills, où certains pins ont plus de 700 ans, le temps de régénération se compte en siècles - bien au-delà des cycles politiques ou économiques qui dictent aujourd'hui leur sort.
Dãy Núi Đen bị tước đoạt và đối mặt nguy cơ tàn phá: Mâu thuẫn giữa bảo tồn và khai thác gỗ dưới thời Trump
Khu rừng quốc gia Black Hills (Dãy Núi Đen) - vùng đất thiêng của người Lakota đang chứng kiến sự suy thoái nghiêm trọng do nạn khai thác gỗ ồ ạt, biến đổi khí hậu và những chính sách mới của chính quyền Trump. Bài viết đi sâu vào lịch sử tranh chấp, thực trạng tàn phá rừng và những hệ lụy môi trường đang diễn ra.
Khi lái xe vào Rừng Quốc gia Black Hills, những hạt mưa đập vào kính chắn gió dần biến thành tuyết vào cuối tháng Tư - một cảnh tượng hiếm hoi giữa đợt hạn hán liên quan đến biến đổi khí hậu. Du khách vẫn có thể nhìn thấy những cây thông ponderosa cổ thụ với thân màu vàng nhạt dọc đường cao tốc, nhưng chỉ cần rẽ vào các con đường nhỏ sẽ thấy những khu vực bị khai thác gỗ thương mại trơ trụi.
Những loài cỏ xâm lấn như bromegrass, leafy spurge và Canada thistle đang lấn chiếm các khu vực bị đốn hạ. Đáng lo ngại, thông ponderosa - loài cây chiếm ưu thế ở đây - chỉ cho hạt giống tốt nhất khi trên 60 năm tuổi. Việc khai thác quá mức kết hợp với biến đổi khí hậu có thể vĩnh viễn thay đổi cảnh quan.
Trong những thập kỷ gần đây, 1,5 triệu mẫu rừng trải dài từ Tây Nam Dakota đến Đông Wyoming đã phải hứng chịu nạn bọ cánh cứng tàn phá và các vụ cháy rừng lớn do khí hậu ấm lên. Giờ đây, chính sách mới của chính quyền Trump đang đe dọa nghiêm trọng hơn.
Tháng 3/2020, một sắc lệnh hành pháp yêu cầu "mở rộng ngay lập tức" sản xuất gỗ. Đến tháng 4, Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) ra chỉ thị "khẩn cấp" đẩy nhanh khai thác gỗ trên gần 60% diện tích Black Hills, với lý do giảm nguy cơ cháy rừng - dù thuật ngữ "biến đổi khí hậu" bị cấm trong chính quyền Trump.
Chỉ thị này cho phép tăng cường chặt hạ cây, đơn giản hóa các quy trình môi trường và cấp phép khai thác gỗ. Đoàn đại biểu Quốc hội Nam Dakota do Thượng nghị sĩ John Thune dẫn đầu cũng ủng hộ tăng khai thác gỗ.
Các tổ chức như Hội đồng Bảo vệ Tài nguyên Thiên nhiên (NRDC) và NDN Collective - tổ chức phi lợi nhuận về quyền người bản địa - gọi đây là thảm họa vội vã. Họ cho rằng chỉ thị ghi nhầm hàng triệu mẫu rừng trên toàn quốc, bao gồm cả đất trong phạm vi bảo tồn, đe dọa ít nhất 25 loài có nguy cơ tuyệt chủng như sói xám.
Chỉ thị cũng mâu thuẫn với thỏa thuận năm ngoái giữa Cục Lâm nghiệp và 8 bộ lạc Oceti Sakowin Oyate về quản lý rừng bền vững, bảo vệ khí hậu và di sản văn hóa. Taylor Gunhammer, thành viên bộ lạc Oglala Lakota, gọi đây là "sự đảo ngược hoàn toàn".
Trong khi đó, ngành công nghiệp gỗ hoan nghênh động thái này. Ben Wudtke từ Hiệp hội Rừng Liên núi cho biết họ "tự hào được góp phần quản lý và phát triển bền vững rừng". Tuy nhiên, cựu nhân viên Lâm nghiệp Dave Mertz nhận định sản lượng gỗ khó tăng vì "không còn nhiều cây lớn".
Người Lakota gọi vùng đất này là Pahá Sápa ("những ngọn đồi đen") vì những cây thông ponderosa tối màu có thể sống tới 700 năm. Khi các bộ lạc quản lý đất, họ dùng lửa có kiểm soát để dọn thực bì và quản lý môi trường sống của bò rừng.
Theo Hiệp ước Fort Laramie 1868, Mỹ công nhận Pahá Sápa là "Lãnh thổ Ấn Độ không nhượng lại". Nhưng chỉ 6 năm sau, Tướng George Custer vi phạm hiệp ước, dẫn đoàn thám hiểm tìm vàng, kéo theo làn sóng định cư và khai thác gỗ bất hợp pháp.
Đến năm 1899, Gifford Pinchot - Giám đốc đầu tiên của Cục Lâm nghiệp - thương lượng vụ bán gỗ có quy định đầu tiên từ rừng quốc gia. Công ty khai mỏ Homestake mua 14 triệu bảng Anh gỗ (đơn vị đo lường ngành gỗ) trên 1.700 mẫu, gọi là Vụ án số 1.
Từ đó, bán gỗ trở thành nhiệm vụ của Cục Lâm nghiệp. Tiền thu được dùng cho bảo trì rừng, đôi khi đổi lấy dịch vụ dọn thực bì. Các nhà lâm nghiệp đặt hạn ngạch hàng năm, đánh dấu khu vực bán và làm đánh giá môi trường trước khi khai thác.
Trong Đại suy thoái, 30.000 thành viên Lực lượng Bảo tồn Dân sự vừa tỉa thưa vừa trồng lại cây. Tuy nhiên, có thời điểm họ trồng loài không bản địa trên 10.000 mẫu, gây rủi ro cháy. Việc ngăn cháy rừng triệt để trong nhiều thập kỷ khiến mật độ cây dày đặc, làm rừng dễ tổn thương hơn.
Năm 2000, cháy rừng Jasper thiêu rụi 83.508 mẫu, tạo ra cả mây pyrocumulus - hiện tượng thường thấy ở núi lửa. Từ giữa thập niên 1990 đến 2010, bọ cánh cứng tấn công 435.000 mẫu rừng. Dave Mertz cho biết dịch bọ có liên quan trực tiếp đến mật độ rừng không tự nhiên và biến đổi khí hậu.
Sản lượng gỗ đạt đỉnh năm 2010 rồi giảm dần vì cây lớn dễ khai thác đã cạn kiệt. Khảo sát LIDAR năm 2023 cho thấy số cây có thể khai thác thương mại còn lại ít, nhỏ và phân tán. Cây lớn còn sót lại thường ở sườn dốc đá, khó tiếp cận.
Công ty gỗ lớn nhất vùng, Neiman Enterprises, đã đóng cửa một nhà máy cưa ở Nam Dakota năm 2021 và sa thải nhân công ở nhà máy khác. Sản lượng năm 2024 chỉ bằng 1/4 mức đỉnh, dưới cả hạn ngạch. Tuy nhiên, ngành gỗ vẫn cho rằng còn nhiều cây để khai thác hơn mức cho phép.
Vùng đất này thực chất không thuộc về chính phủ liên bang hay ngành gỗ. Năm 1980, người Lakota thắng kiện tại Tòa án Tối cao về việc đất bị đánh cắp. Tòa phán bồi thường tiền (nay lên tới 2 tỷ USD với lãi), nhưng bộ lạc từ chối nhận, kiên quyết đòi lại đất.
Tổng thống bộ lạc Oglala Sioux Frank Star Comes Out khẳng định: "Tất cả bộ lạc Sioux đã tuyên bố từ năm 1980 rằng Black Hills không phải để bán". Người Lakota muốn đất được trả lại để quản lý theo truyền thống, vừa hợp pháp vừa dựa trên kinh nghiệm hàng thế kỷ.
Tháng 2/2021, lãnh đạo Oglala Sioux cùng các nhóm bảo tồn gửi thư yêu cầu giảm khai thác gỗ. Mùa đông đó, lãnh đạo 12 bộ lạc Đại Bình nguyên họp kín 2 giờ với Bộ trưởng Nội vụ Deb Haaland - thành viên nội các bản địa đầu tiên - về việc trả lại và bảo vệ Black Hills.
Cuối nhiệm kỳ Biden, bà Haaland ký lệnh cấm khai thác mỏ 20 năm ở một phần Black Hills. Nhưng hai tuần sau, ông Trump nhậm chức và bắt đầu "sự đảo ngược" như Gunhammer mô tả. Ngay sau sắc lệnh về rừng, hai dự án khoan thăm dò mỏ graphit và uranium được đề xuất ở khu vực khác.
Dự án graphit sẽ ảnh hưởng đến Pe’ Sla - thảo nguyên núi linh thiêng mà Gunhammer so sánh với núi Sinai hay Vatican. Một sườn núi ở đây lưu giữ dấu ấn hàng thế kỷ: những cây lớn nhất có thể đã mọc trước khi Hiệp ước Fort Laramie được ký, trong khi địa y Letharia vulpina dưới chân có thể sống hàng ngàn năm.
Mary Zimmerman từ Hiệp hội Norbeck nhận định: "Đời người ngắn hơn đời rừng. Người ta nói đây là tài nguyên tái tạo, nhưng với thời gian dài như vậy, theo cách nào đó, nó không phải". Câu chuyện về Black Hills là lời cảnh tỉnh về hậu quả của việc coi rừng chỉ là nguồn lợi kinh tế, bỏ qua giá trị văn hóa và sinh thái lâu dài.
