Un précédent dangereux : L'industrie des VPN réagit à l'ordre de la France de bloquer les sites de streaming illégaux
La lutte contre le piratage en France prend un nouveau tournant, les services VPN devenant désormais la cible principale. Le 15 mai 2025, le tribunal judiciaire de Paris a ordonné à cinq des meilleurs fournisseurs de VPN – NordVPN, ExpressVPN, Surfshark, Proton VPN et CyberGhost – de bloquer l'accès à 203 domaines liés à des sites de streaming sportif illégaux. Bien que Canal+ et la Ligue de Football Professionnel (LFP), à l'origine de cette demande en février, saluent cette décision, l'industrie des VPN y voit une "extension mal conçue des obligations de blocage" qui pourrait créer un "précédent dangereux".
Techniquement réalisable ? Pas vraiment
Selon la décision, les cinq fournisseurs de VPN doivent mettre en œuvre "toutes les mesures pour empêcher l'accès" depuis la France aux 203 domaines concernés, ainsi qu'à d'autres sites piratés non encore identifiés. Ces services, connus pour leur politique stricte de non-conservation des logs, ne stockent aucune activité ou donnée liée aux utilisateurs. Est-il donc possible pour eux de répondre à cette demande ?
Un porte-parole de NordVPN a déclaré à TechRadar qu'aucune solution permettant d'identifier les clients français tout en respectant la confidentialité n'existe actuellement. Surfshark a également confirmé ne pas disposer de mécanisme de blocage spécifique pour répondre à la demande des autorités françaises.
"Bloquer des domaines via un VPN est possible dans une certaine mesure, mais cela implique des coûts opérationnels et techniques considérables", a déclaré NordVPN, soulignant que cela détournerait des ressources essentielles de la cybersécurité. AdGuard VPN ajoute que cette demande nécessiterait de modifier l'infrastructure de base d'un logiciel VPN, ce qui compromettrait son rôle de protection de la vie privée.
Privacy and security at risk
Au-delà des aspects techniques, l'industrie des VPN craint que cette décision n'ait un effet dissuasif sur la confidentialité et la sécurité en ligne. "Protéger la propriété intellectuelle est essentiel, mais imposer des restrictions de contenu aux intermédiaires soulève des questions critiques sur la liberté d'expression et les droits des utilisateurs", a déclaré Surfshark, qualifiant cette approche de "disproportionnée et contre-productive".
NordVPN craint que les utilisateurs français ne se tournent vers des VPN gratuits moins sécurisés, augmentant ainsi les risques cybernétiques. "Les VPN ne sont pas des outils de piratage, mais des technologies conçues pour protéger les droits numériques", a déclaré Denis Vyazovoy d'AdGuard VPN. "Cette décision menace ces valeurs fondamentales."
More harm than good
Les partisans des mesures anti-piratage affirment que les utilisateurs légitimes ne seront pas affectés. Cependant, des blocages similaires ont déjà entraîné des incidents de surblocage, comme en Italie où le système Piracy Shield a perturbé des plateformes comme Google Drive. Le VPN Trust Initiative (VTI) met en garde contre ces conséquences involontaires, soulignant que ces mesures pourraient fragmenter davantage l'Internet.
"Ces blocages ne suppriment pas le contenu illicite d'Internet", a déclaré le VTI. Yegor Sak, PDG de Windscribe, qualifie cette décision de "perte de temps totale", car elle ne résout pas le problème de fond : l'offre légale insuffisante. NordVPN estime que des solutions durables passent par l'éducation, des alternatives légales accessibles et une coopération internationale.
What's next?
NordVPN et Surfshark ont entamé une procédure d'appel. Cependant, de plus en plus de gouvernements européens voient dans le blocage une solution au streaming illégal, malgré les critiques des experts. L'Espagne et l'Italie ont déjà adopté des mesures similaires, suscitant des inquiétudes quant à une extension de ces pratiques.
"Cette tendance est inquiétante pour toute l'industrie", a déclaré Vyazovoy. "Il y a un risque que des demandes similaires s'étendent à d'autres pays où le contrôle numérique se renforce."
Một tiền lệ nguy hiểm: Ngành công nghiệp VPN phản ứng trước lệnh chặn trang phát trực tuyến bất hợp pháp của Pháp
Cuộc chiến chống vi phạm bản quyền tại Pháp đã bước sang một chương mới khi các dịch vụ VPN trở thành mục tiêu chính. Ngày 15/5/2025, Tòa án Paris ra lệnh cho năm nhà cung cấp VPN hàng đầu - NordVPN, ExpressVPN, Surfshark, Proton VPN và CyberGhost - phải chặn truy cập vào 203 tên miền liên quan đến các trang phát trực tuyến thể thao bất hợp pháp. Trong khi Canal+ và Ligue de Football Professionnel (LFP) - những đơn vị khởi kiện từ tháng 2 - hoan nghênh phán quyết này, giới VPN cảnh báo đây là "sự mở rộng thiếu cân nhắc của nghĩa vụ chặn truy cập" có thể tạo ra "một tiền lệ nguy hiểm".
Khả thi về mặt kỹ thuật? Không hẳn
Theo phán quyết, năm nhà cung cấp VPN phải áp dụng "mọi biện pháp ngăn chặn truy cập" từ lãnh thổ Pháp đến 203 tên miền được chỉ định, cùng các trang vi phạm bản quyền khác chưa được xác định. Các dịch vụ này nổi tiếng với chính sách không lưu trữ nhật ký (no-log), nghĩa là họ không ghi lại bất kỳ hoạt động hay dữ liệu nào của người dùng. Vậy họ có thể đáp ứng yêu cầu này không?
Phát ngôn viên NordVPN cho TechRadar biết hiện không có giải pháp nào để xác định người dùng Pháp mà vẫn đảm bảo quyền riêng tư. Surfshark cũng xác nhận họ thiếu cơ chế chặn cụ thể để tuân thủ yêu cầu của chính quyền Pháp.
"Với nhiều hạn chế, việc chặn tên miền qua VPN phần nào khả thi, nhưng triển khai các biện pháp này đòi hỏi chi phí vận hành và kỹ thuật đáng kể", NordVPN nhận định, đồng thời chỉ ra điều này sẽ làm phân tán nguồn lực quan trọng khỏi các sáng kiến an ninh mạng. AdGuard VPN bổ sung rằng yêu cầu của Pháp đòi hỏi phải thay đổi cơ sở hạ tầng lõi của phần mềm VPN.
Nguy cơ với quyền riêng tư và bảo mật
Vượt ra ngoài khía cạnh kỹ thuật, ngành công nghiệp VPN tin rằng lệnh chặn của Pháp sẽ tác động tiêu cực đến quyền riêng tư và bảo mật trực tuyến. "Dù đồng tình bảo vệ sở hữu trí tuệ là cần thiết, nhưng bắt buộc các bên trung gian áp đặt hạn chế nội dung làm dấy lên những vấn đề nghiêm trọng về tự do ngôn luận và quyền người dùng", Surfshark nhận xét, coi cách tiếp cận này "không cân xứng và phản tác dụng".
NordVPN lo ngại người dùng Pháp có thể chuyển sang các dịch vụ VPN miễn phí kém an toàn hơn, thậm chí độc hại. Điều này cuối cùng sẽ tạo ra "rủi ro an ninh mạng gia tăng trên toàn nước Pháp". Denis Vyazovoy từ AdGuard nhấn mạnh: "VPN không phải công cụ vi phạm bản quyền - chúng là công nghệ bảo vệ quyền số của người dùng. Các giá trị cốt lõi của VPN - bảo mật, ẩn danh và tự do internet - không nên bị hy sinh nhân danh chống phát trực tuyến bất hợp pháp".
Tác hại nhiều hơn lợi ích
Những người ủng hộ biện pháp chống vi phạm bản quyền có thể lập luận rằng người dùng VPN hợp pháp sẽ không bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, điều này không hoàn toàn đúng. Các lệnh chặn tương tự đã gây ra sự cố chặn quá mức nguy hiểm trước đây, như trường hợp hệ thống Piracy Shield ở Italy làm gián đoạn dịch vụ trên các nền tảng như Google Drive.
VPN Trust Initiative (VTI) - liên minh do ngành dẫn đầu nhằm thúc đẩy các phương pháp VPN tốt nhất - cảnh báo về những hậu quả ngoài ý muốn này. Theo nhóm này, các yêu cầu như của Pháp thậm chí có thể dẫn đến sự phân mảnh Internet liên quan đến nội dung.
"Chặn ở cấp hạ tầng với các dịch vụ trung lập về nội dung là chiến lược thi hành thiếu chính xác, gây tác hại lớn hơn nhiều so với mục đích ban đầu", VTI tuyên bố. "Quan trọng nhất, chúng không loại bỏ được nội dung vi phạm khỏi Internet".
Yegor Sak - đồng sáng lập kiêm CEO Windscribe - mô tả vụ việc tại Pháp là "sự lãng phí thời gian hoàn toàn" vì không giải quyết vấn đề cốt lõi: nguyên nhân tồn tại vi phạm bản quyền quy mô lớn. Ông chỉ ra lý do rõ ràng nhất là dịch vụ phát trực tuyến thể thao chưa bắt kịp thời đại số.
NordVPN cho rằng lệnh chặn chỉ là giải pháp tạm thời chứ không phải cách khắc phục vĩnh viễn. "Cần tập trung vào giáo dục, các giải pháp hợp pháp dễ tiếp cận và hợp tác quốc tế về quản lý quyền kỹ thuật số. Một năm sau, mức độ vi phạm bản quyền có lẽ vẫn không thay đổi, trong khi hệ sinh thái an ninh mạng Pháp phải gánh hậu quả ngoài ý muốn".
Bước tiếp theo là gì?
NordVPN và Surfshark (hai trong năm nhà cung cấp VPN bị ảnh hưởng) đã xác nhận với TechRadar về việc khởi động quy trình kháng cáo phán quyết. Tuy nhiên, rõ ràng ngày càng nhiều chính phủ châu Âu coi chặn truy cập là giải pháp cho nạn phát trực tuyến bất hợp pháp, bất chấp phản đối từ giới chuyên môn.
Từ nhà cung cấp dịch vụ internet (ISP) đến các dịch vụ DNS và proxy thay thế, VPN thực sự chỉ là nạn nhân cuối cùng trong cuộc chiến chống vi phạm bản quyền - một cuộc chiến đang leo thang mạnh mẽ ở Pháp, Italy và Tây Ban Nha thời gian gần đây.
"Xu hướng này đáng lo ngại cho toàn ngành", Vyazovoy từ AdGuard nhận định. "Ngày càng có nhiều lo ngại rằng các yêu cầu pháp lý tương tự có thể mở rộng sang nhiều dịch vụ VPN khác, đặc biệt ở các quốc gia siết chặt kiểm soát kỹ thuật số".
