7 mesures choc : comment Trump veut réécrire l'histoire américaine
Le président Donald Trump a pris une série de mesures exécutives visant à remodeler la narration de l'histoire américaine, suscitant à la fois soutien et controverse parmi les historiens et le public. Ces actions, prises durant ses premiers mois au pouvoir, cherchent à promouvoir une vision patriotique du passé tout en éliminant ce que l'administration considère comme des récits idéologiques divisants.
Dans un ordre exécutif intitulé 'Rétablir la vérité et la raison dans l'histoire américaine', Trump accuse certains groupes d'avoir déformé les faits historiques au cours de la dernière décennie. Il cible notamment le Smithsonian Institution, lui ordonnant d'éliminer toute 'idéologie centrée sur la race' et demande au secrétaire à l'Intérieur d'annuler les modifications récentes apportées aux monuments nationaux si elles perpétuent une 'fausse reconstruction de l'histoire'.
Les historiens soulignent que cette approche s'inscrit dans la rhétorique populiste de Trump, avec son slogan 'Make America Great Again' qui évoque une nostalgie pour un âge d'or passé. Le président affirme vouloir célébrer 'l'héritage extraordinaire' des États-Unis et ses progrès vers 'une Union plus parfaite'. Cependant, ses détracteurs craignent que cette vision ne minimise les contributions des femmes et des minorités.
Parmi les mesures clés figurent la suppression des programmes 'Diversité, Équité et Inclusion' (DEI) dans l'armée et les écoles, le démantèlement de l'Institut des services aux musées et bibliothèques, et la relance du 'Projet 1776' comme contrepoint au 'Projet 1619' du New York Times. Trump propose également de renommer des lieux emblématiques, comme le mont Denali en Alaska (qu'il veut rebaptiser mont McKinley) et le golfe du Mexique (qu'il souhaite appeler golfe d'Amérique).
L'Organisation des historiens américains, forte de 6 000 membres, a vivement critiqué ces mesures, les qualifiant d''attaque inquiétante contre les institutions fondamentales et la présentation publique de l'histoire'. Selon eux, cette révision historique glorifie certains aspects tout en occultant des périodes sombres comme l'esclavage ou la ségrégation.
Les conservateurs, notamment la Heritage Foundation, soutiennent cependant ces initiatives. Jonathan Butcher, expert en éducation à la Heritage Foundation, estime que le 'Projet 1776' permet de recentrer l'histoire sur les idéaux fondateurs des États-Unis plutôt que sur ses échecs.
Cette bataille culturelle rappelle les tensions historiques autour de la mémoire collective, comme lors de l'ère post-Reconstruction où les monuments confédérés ont proliféré. Martha Lungi Kabinde-Machate, experte sud-africaine en toponymie, note que les renommages réussis sont ceux qui unissent plutôt que divisent, en honorant des figures consensuelles comme des athlètes ou des artistes.
Alors que certaines mesures font déjà l'objet de contestations judiciaires, les historiens soulignent que leur impact pourrait être limité. Jefferson Cowie, historien primé de l'Université Vanderbilt, rappelle que 'tant que les données ne sont pas perdues, tout cela semble réversible, surtout qu'il s'agit d'ordres exécutifs qu'un nouveau gouvernement peut annuler immédiatement'.
Le débat se poursuit sur la nature même de l'histoire américaine : doit-elle être vue comme un récit de progrès continu ou comme une quête pour retrouver une grandeur passée ? Angela Diaz, spécialiste de la guerre de Sécession, insiste sur l'importance d'inclure toutes les voix pour une histoire 'plus complète, plus riche et plus précise dans sa complexité'.
7 hành động hành pháp của Trump hé lộ tham vọng viết lại lịch sử nước Mỹ
Tổng thống Donald Trump đã ban hành loạt sắc lệnh hành pháp nhằm thay đổi cách kể chuyện lịch sử nước Mỹ, khơi mào cuộc tranh cãi về việc bảo tồn di sản văn hóa. Những động thái này phản ánh tầm nhìn của ông về một 'thời kỳ hoàng kim' trong quá khứ, đồng thời làm dấy lên lo ngại về việc xóa nhòa thành tựu của các nhóm thiểu số.
Trong những tháng đầu nắm quyền, Trump đã phá kỷ lục với số lượng sắc lệnh hành pháp được ban hành. Các lệnh này tập trung vào việc định hình lại cách giảng dạy lịch sử, quản lý di sản văn hóa và vận hành chính phủ liên bang. Chúng được xem như nỗ lực 'khôi phục sự thật' trong cách kể chuyện lịch sử quốc gia.
Một trong những sắc lệnh gây tranh cãi nhất mang tên 'Khôi phục Sự thật và Lý trí cho Lịch sử Mỹ' được ban hành ngày 27/3. Văn bản này yêu cầu Viện Smithsonian loại bỏ các yếu tố 'ý thức hệ tập trung vào phân biệt chủng tộc' và đảo ngược các thay đổi gần đây với di tích lịch sử nếu chúng 'củng cố cách tái hiện sai lệch lịch sử Mỹ'.
Các sắc lệnh khác bao gồm việc đóng cửa Bộ Giáo dục, cắt giảm ngân sách cho các chương trình đa dạng và hòa nhập, xóa bỏ các sáng kiến DEI trong quân đội, và thúc đẩy 'giáo dục yêu nước' trong trường học. Trump cũng đề xuất đổi tên núi Denali thành McKinley và Vịnh Mexico thành Vịnh Mỹ.
Giới sử gia cảnh báo những thay đổi này có thể xóa nhòa tiến bộ của phụ nữ và nhóm thiểu số. Tổ chức Sử gia Mỹ (OAH) với 6.000 thành viên gọi đây là 'cuộc tấn công đáng lo ngại vào các tổ chức cốt lõi và cách trình bày lịch sử trước công chúng'.
Trong khi đó, phe ủng hộ Trump cho rằng các sắc lệnh này nhằm sửa chữa những thiên kiến trong cách dạy sử. Phát ngôn viên Nhà Trắng Davis Ingle khẳng định Trump đang 'đảm bảo chúng ta tôn vinh lịch sử Mỹ chân chính thay vì bóp méo nó vì ý thức hệ cánh tả'.
Giáo sư Jefferson Cowie từ Đại học Vanderbilt nhận định Trump không chỉ tìm cách đặt mình vào lịch sử mà còn muốn biến đổi lịch sử để phù hợp với mình. Cách tiếp cận này khác biệt hoàn toàn so với các tổng thống tiền nhiệm khi ông hướng tới hai thời kỳ 'hoàng kim': giai đoạn sản xuất thịnh vượng và thập niên 1950 trước phong trào Dân quyền.
Giáo sư Angela Diaz từ Đại học Illinois chỉ ra rằng đa số người Mỹ - bao gồm phụ nữ, người da màu và người nghèo - thực tế không được hưởng lợi từ các 'thời kỳ hoàng kim' này. Bà cảnh báo việc quay lại quá khứ đồng nghĩa với xóa bỏ tiến bộ về pháp lý, kinh tế và xã hội mà đất nước đạt được.
Tổ chức Sử gia Mỹ phản đối mạnh mẽ, cho rằng sắc lệnh của Trump đề xuất 'viết lại lịch sử theo hướng tô hồng, làm mờ đi các yếu tố như chế độ nô lệ, phân biệt chủng tộc'. Trong khi đó, các nhóm bảo thủ như Heritage Foundation lại ủng hộ, coi đây là cách chống lại 'sự thức tỉnh văn hóa cực đoan'.
Jonathan Butcher từ Heritage Foundation ca ngợi việc Trump khôi phục 'Dự án 1776' - báo cáo lịch sử được xem như phản đề của 'Dự án 1619' tập trung vào di sản nô lệ. Ông cho rằng cách tiếp cận hiện tại về lịch sử chủng tộc quá nhấn mạnh vào 'gánh nặng phân biệt chủng tộc không thể giải quyết' mà không đề cao nỗ lực sống theo lý tưởng lập quốc.
Cuộc tranh luận này phản ánh căng thẳng lâu dài trong cách diễn giải lịch sử Mỹ: Một bên nhấn mạnh lý tưởng lập quốc, bên kia tập trung vào những thất bại trong việc hiện thực hóa các lý tưởng đó. Giáo sư Diaz khẳng định lịch sử cần nhiều tiếng nói hơn để phản ánh đầy đủ sự phức tạp của quá khứ.
Nhìn rộng ra, những thay đổi dưới thời Trump tương đồng với giai đoạn 'Phục hồi' sau Nội chiến, khi miền Nam dựng tượng đài tôn vinh Liên minh miền Nam. Gần đây, nhiều di tích liên quan đến phân biệt chủng tộc đã bị dỡ bỏ sau các sự kiện như vụ xả súng ở nhà thờ Charleston hay cái chết của George Floyd.
Chuyên gia Martha Lungi Kabinde-Machate từ Nam Phi cho biết các chế độ chính trị thường tái định hình cảnh quan để phục vụ mục tiêu ý thức hệ. Bà khuyến nghị quá trình đổi tên cần minh bạch và lựa chọn nhân vật có khả năng đoàn kết cộng đồng. Mặc dù 'Vườn Anh hùng Mỹ' của Trump có những gương mặt như Kobe Bryant, cách tiếp cận với căn cứ quân sự vẫn gây chia rẽ khi khôi phục tên các tướng Liên minh miền Nam.
Giáo sư Cowie nhận định hầu hết thay đổi của Trump có thể đảo ngược bằng sắc lệnh hành pháp mới. Tuy nhiên, để tạo ra thay đổi bền vững, quá trình này cần sự tham gia rộng rãi của công chúng - điều mà các chuyên gia cho rằng chính quyền Trump chưa thực hiện đầy đủ.
