Accords de licence IA entre Suno, Udio et les majors : quel impact pour les droits des créateurs ?
En l'espace d'un an, les majors du disque sont passées du statut de justicières à celui de partenaires commerciales potentielles. Après avoir intenté des procès pour violation de droits d'auteur contre les startups IA Suno et Udio en 2023, Universal, Warner et Sony négocient désormais des accords de licence qui permettraient à ces entreprises d'utiliser leurs catalogues pour entraîner leurs modèles d'IA, contre rémunération. Ces discussions pourraient définir les règles d'utilisation de la musique protégée par le droit d'auteur dans le développement de l'IA générative, avec des implications majeures pour les artistes et compositeurs.
Le revirement est spectaculaire. Les majors accusaient récemment Suno et Udio d'avoir utilisé illégalement des enregistrements protégés pour entraîner leurs modèles. Aujourd'hui, selon le Wall Street Journal, elles réclameraient des royalties, des compensations pour l'usage passé, et des participations minoritaires dans ces startups. En échange, ces dernières pourraient continuer à utiliser les catalogues des majors, sous réserve de mettre en place des systèmes de contrôle et d'attribution.
Parmi les conditions clés : un système d'identification similaire à Content ID de YouTube, qui permettrait de tracer l'influence des œuvres originales sur les productions de l'IA. Les majors veulent également un droit de veto sur les futures fonctionnalités comme le clonage vocal. Mais ces négociations ignorent un problème fondamental : les labels ne contrôlent pas tous les droits, notamment ceux des compositions et paroles, gérés par des sociétés de gestion collective.
Pour Gadi Oron, directeur général de la CISAC, 'négocier uniquement avec les majors ne fournira pas l'ensemble des droits nécessaires aux entreprises d'IA'. Les créateurs s'inquiètent de répéter les erreurs du passé, lorsque les artistes ont été marginalisés lors des transitions technologiques précédentes. 'Nous risquons encore une fois d'être entraînés passivement dans une nouvelle ère sans avoir notre mot à dire', avertit Loredana Cacciotti de Future Play Music.
Les enjeux sont considérables. Suno et Udio ne sont plus de simples démonstrations techniques, mais des plateformes quasi-professionnelles. Leur développement repose sur l'utilisation présumée de musiques protégées sans autorisation. Alors que l'incertitude règne sur la régulation de l'IA aux États-Unis et en Europe, les majors semblent vouloir établir rapidement un cadre favorable, quitte à marginaliser à nouveau les créateurs.
Trois scénarios se dessinent : un accord rapide avec les majors, une impasse juridique, ou un système fragmenté selon les régions. Dans tous les cas, cinq questions cruciales restent en suspens, notamment sur la répartition des revenus et les droits des artistes à contrôler l'utilisation de leurs œuvres. Comme le résume Phil Kear du syndicat britannique des musiciens : 'Le consentement des créateurs sera-t-il sollicité ? Quelle part des revenus recevront-ils ?'
Thỏa thuận cấp phép AI của Suno và Udio với các hãng đĩa lớn: Tương lai nào cho quyền lợi người sáng tạo?
Chỉ trong một năm, các hãng thu âm lớn đã chuyển từ vai trò 'người bảo vệ bản quyền' sang đối tác kinh doanh tiềm năng. Sau khi kiện Suno và Udio vì sử dụng trái phép bản ghi âm để đào tạo AI hè 2023, Universal, Warner và Sony giờ đang đàm phán các thỏa thuận cấp phép cho phép hai startup tiếp tục sử dụng kho nhạc của họ - với điều kiện chia sẻ lợi nhuận. Những cuộc thương lượng này không chỉ giải quyết tranh chấp pháp lý, mà còn định hình tương lai của ngành âm nhạc trong kỷ nguyên AI.
Bước ngoặt này gây chấn động. Các hãng đĩa từng cáo buộc Suno và Udio 'sao chép hàng loạt bản thu âm có bản quyền', thậm chí tạo ra phiên bản gần như y hệt các ca khúc nổi tiếng. Giờ đây, theo Wall Street Journal, họ đòi phí cấp phép, bồi thường cho việc sử dụng quá khứ, cùng cổ phần thiểu số ở cả hai công ty. Đổi lại, Suno và Udio được tiếp cận kho nhạc triệu đô, kèm hệ thống kiểm soát mới như công nghệ 'vân tay' tương tự Content ID của YouTube.
Tuy nhiên, vấn đề cốt lõi vẫn chưa được giải quyết. Như Gadi Oron - Tổng giám đốc CISAC - nhấn mạnh: 'Các hãng chỉ có thể cấp phép cho bản ghi âm, trong khi phần ca từ và giai điệu - linh hồn của âm nhạc - do các tổ chức quản lý tập thể nắm giữ'. Điều này khiến giới sáng tạo lo ngại lịch sử lặp lại, khi họ bị gạt ra ngoài các cuộc đàm phán quan trọng.
Loredana Cacciotti, người sáng lập Future Play Music, cảnh báo: 'Các hãng lớn thường hành động vì lợi ích ngắn hạn, bỏ qua sự công bằng cho cộng đồng nghệ sĩ độc lập'. Trong khi đó, Phil Kear từ Hiệp hội Nhạc sĩ Anh đặt câu hỏi nhức nhối: 'Liệu người sáng tạo có được hỏi ý kiến? Họ sẽ nhận bao nhiêu từ doanh thu cấp phép?'
Bối cảnh pháp lý đang thay đổi chóng mặt. Việc bất ngờ sa thải bà Shira Perlmutter - Giám đốc Văn phòng Bản quyền Mỹ - làm dấy lên lo ngại về chính sách mới thiên vị các công ty AI. Áp lực từ nhà đầu tư cũng đẩy Suno và Udio vào thế phải sớm kết thúc tranh chấp. Với mức định giá 500 triệu USD, Suno không thể để vụ kiện kéo dài ảnh hưởng đến dòng vốn.
Ba kịch bản đang hình thành: (1) Các hãng đĩa đạt thỏa thuận nhanh chóng, mở đường cho công cụ remix bằng AI cao cấp; (2) Đàm phán đổ vỡ, vụ kiện kéo dài trong bối cảnh luật bản quyền bị nới lỏng; (3) Hệ thống cấp phép rời rạc theo từng khu vực, tạo ra mảnh ghép hỗn độn như ngành sync licensing hiện nay.
Năm câu hỏi then chốt vẫn bỏ ngỏ: Công nghệ 'vân tay' có thực sự theo dõi được phong cách âm nhạc trong AI? Quyền sử dụng giọng hát sẽ được đàm phán riêng? Cơ chế chia sẻ doanh thu sẽ vận hành thế nào? Liệu đây có phải tiền đề cho giấy phép bắt buộc đào tạo AI? Và quan trọng nhất - nghệ sĩ có được hưởng lợi từ cổ phần mà các hãng đĩa nắm giữ trong Suno/Udio?
Như Benji Rogers từ Sureel AI nhấn mạnh: 'Quyền chọn tham gia hoặc rút lui phải là điều kiện bắt buộc'. Cuộc chiến này không chỉ định đoạt số phận các vụ kiện hiện tại, mà còn kiến tạo nền móng pháp lý cho âm nhạc AI toàn cầu. Với người sáng tạo, đây không đơn thuần là vấn đề thu nhập, mà còn liên quan đến quyền kiểm soát tác phẩm và vị thế trong một ngành công nghiệp đang biến đổi chóng mặt.
