Découverte inédite : des microbes 'extrêmes' entouraient un robot de la NASA avant son envoi sur Mars il y a 18 ans, révèle une étude
Une nouvelle étude révèle que des dizaines d'espèces bactériennes inconnues, qualifiées d'« extrêmophiles », se cachaient dans une salle blanche de la NASA où était confiné un atterrisseur martien avant son lancement réussi vers la Planète Rouge il y a plus de 17 ans. Certains de ces microbes résistants pourraient survivre au vide spatial, bien qu'aucune preuve ne suggère une contamination de l'engin spatial ou de Mars.
L'atterrisseur Phoenix Mars de la NASA s'est posé sur Mars le 25 mai 2008, collectant des données pendant 161 jours avant de s'éteindre soudainement. Environ 10 mois avant son arrivée, il avait séjourné dans une salle blanche du Payload Hazardous Servicing Facility au Kennedy Space Center en Floride, avant son lancement depuis la base voisine de Cape Canaveral le 4 août 2007.
Les salles blanches sont conçues pour isoler les engins spatiaux et éviter toute contamination microbienne. Elles sont stérilisées, pressurisées, constamment nettoyées et équipées de filtres éliminant 99,97 % des particules aériennes. Le personnel doit porter une combinaison intégrale et subir une douche à air avant d'y entrer.
Malgré ces précautions, des échantillons prélevés avant, pendant et après le confinement de Phoenix ont révélé l'ADN de 26 nouvelles espèces bactériennes, selon une étude publiée le 12 mai dans la revue Microbiome. La plupart présentaient des caractéristiques de résistance à des conditions extrêmes, comme des températures, pressions ou radiations intenses.
« Notre étude visait à évaluer le risque de transfert d'extrêmophiles lors des missions spatiales et à identifier ceux capables de survivre dans l'espace », explique Alexandre Rosado, co-auteur de l'étude. Ces travaux sont cruciaux pour prévenir la contamination microbienne et protéger les planètes explorées.
Ces nouvelles espèces représentaient près d'un quart des micro-organismes identifiés dans la salle, dont beaucoup partageaient des propriétés extrêmophiles. Cela suggère que les salles blanches pourraient être des lieux privilégiés pour découvrir d'autres microbes résistants.
La découverte d'extrêmophiles aide les chercheurs à anticiper l'apparence de potentielles formes de vie extraterrestres et à prévenir leur introduction sur Terre. Certains produisent également des substances utiles en médecine, agroalimentaire ou biotechnologies.
« Ces microbes résistant aux conditions spatiales pourraient révolutionner les sciences du vivant et l'exploration interplanétaire », souligne Kasthuri Venkateswaran, co-auteur et ancien chercheur de la NASA. Cette étude ouvre de nouvelles perspectives dans la quête de la vie au-delà de notre planète.
Phát hiện chấn động: Vi khuẩn 'siêu cực đoan' chưa từng thấy ẩn náu trong phòng sạch NASA trước sứ mệnh sao Hỏa 18 năm trước
Một nghiên cứu mới tiết lộ hàng chục loài vi khuẩn "cực đoan" chưa từng được biết đến đã ẩn náu trong phòng sạch của NASA, nơi cách ly tàu đổ bộ Phoenix trước khi nó được phóng lên sao Hỏa hơn 17 năm trước. Một số vi sinh vật cứng cỏi này thậm chí có khả năng sống sót trong chân không vũ trụ, dù không có bằng chứng cho thấy tàu vũ trụ hoặc sao Hỏa bị nhiễm khuẩn.
Tàu đổ bộ Phoenix của NASA đã hạ cánh thành công lên sao Hỏa ngày 25/5/2008, hoạt động trong 161 ngày (156 ngày sao Hỏa) để thu thập dữ liệu trước khi đột ngột ngừng hoạt động. Khoảng 10 tháng trước khi tới sao Hỏa, con tàu đã trải qua vài ngày trong phòng sạch tại Cơ sở Phục vụ Tải trọng Nguy hiểm thuộc Trung tâm Vũ trụ Kennedy ở Florida, trước khi được phóng từ Trạm Không quân Cape Canaveral (nay là Trạm Lực lượng Vũ trụ Cape Canaveral) vào ngày 4/8/2007.
Theo NASA, phòng sạch là không gian cách ly tàu vũ trụ và tải trọng trước khi phóng và khi trở về Trái Đất, nhằm ngăn ngừa ô nhiễm môi trường bởi vi khuẩn và giữ chúng tránh xa các hạt có khả năng gây hại. Những không gian này được khử trùng, điều áp, hút chân không liên tục và cung cấp không khí qua bộ lọc đặc biệt loại bỏ 99,97% hạt trong không khí. Bất kỳ ai vào phòng đều phải mặc bộ đồ bảo hộ toàn thân và trải qua quy trình tắm khí trước khi vào.
Tuy nhiên, tất cả các biện pháp này vẫn không thể ngăn chặn hoàn toàn vi khuẩn. Khi các nhà nghiên cứu phân tích lại mẫu vật thu thập từ phòng sạch của tàu Phoenix trước, trong và sau quá trình cách ly, họ phát hiện ADN từ 26 loài vi khuẩn mới. Nhóm nghiên cứu đã công bố phát hiện này trong một nghiên cứu đăng trên tạp chí Microbiome ngày 12/5.
Phần lớn các vi khuẩn mới được mô tả đều thể hiện ít nhất một số đặc điểm giúp chúng chống chịu được điều kiện môi trường khắc nghiệt như nhiệt độ, áp suất và mức phóng xạ cực đoan. Một số mang gen liên quan đến sửa chữa ADN, giải độc phân tử có hại và cải thiện quá trình trao đổi chất, thậm chí có thể sống sót trong chân không vũ trụ.
"Nghiên cứu của chúng tôi nhằm hiểu rõ nguy cơ vi khuẩn cực đoan bị đưa lên các sứ mệnh không gian và xác định loại vi sinh vật nào có thể sống sót trong điều kiện khắc nghiệt của vũ trụ", đồng tác giả nghiên cứu Alexandre Rosado, nhà vi sinh vật học tại Đại học Khoa học và Công nghệ King Abdullah ở Ả Rập Xê Út, cho biết. "Nỗ lực này rất quan trọng để giám sát nguy cơ nhiễm khuẩn và bảo vệ các hành tinh khám phá khỏi sự xâm chiếm ngoài ý muốn".
Các loài mới được mô tả chiếm gần một phần tư tổng số loài được xác định trong phòng, hầu hết đều có đặc tính cực đoan. Điều này cho thấy phòng sạch dành cho tàu vũ trụ có thể là nơi tuyệt vời để tìm kiếm thêm những vi khuẩn cứng cỏi này.
Việc phát hiện vi khuẩn cực đoan mới rất quan trọng vì giúp các nhà nghiên cứu dự đoán hình dạng và cách ngăn chặn vi khuẩn ngoài hành tinh làm ô nhiễm Trái Đất. Một số loài còn sản xuất chất như màng sinh học, có tiềm năng ứng dụng trong y học, bảo quản thực phẩm và công nghệ sinh học.
"Cùng nhau, chúng ta đang giải mã bí ẩn về vi khuẩn có thể chịu đựng điều kiện cực đoan của vũ trụ - những sinh vật có tiềm năng cách mạng hóa khoa học sự sống, kỹ thuật sinh học và khám phá liên hành tinh", đồng tác giả Kasthuri Venkateswaran, nhà khoa học nghiên cứu cấp cao đã nghỉ hưu tại Phòng thí nghiệm Sức đẩy Phản lực của NASA, cho biết.
