La révolte contre l'IA ne cesse de grandir : quand la technologie éclipse l'humain
L'application d'apprentissage des langues Duolingo, autrefois célèbre pour son engagement sur les réseaux sociaux, a subi un revers important en mai dernier. Après avoir annoncé sa transition vers une entreprise axée sur l'IA, remplaçant des contractuels par des outils d'automatisation, la marque a vu sa réputation ternie. Les utilisateurs, en particulier les jeunes, ont exprimé leur colère en supprimant massivement l'application, sacrifiant même leurs précieuses récompenses pour protester contre le remplacement des travailleurs par l'IA.
Cette réaction reflète une tendance plus large : bien que de plus en plus d'Américains utilisent ChatGPT, nombreux sont ceux qui rejettent l'emprise croissante de l'IA sur leur vie quotidienne. Duolingo a tenté de calmer les esprits en affirmant que l'IA ne remplacerait pas son personnel, mais seulement les tâches automatisables. Cependant, cette stratégie n'a pas suffi à apaiser les critiques.
D'autres entreprises technologiques, comme Klarna et Salesforce, ont également annoncé réduire leurs embauches grâce à l'IA, alimentant les craintes d'une automatisation massive des emplois. Ces décisions s'accompagnent de préoccupations plus larges : erreurs fréquentes des outils d'IA, impacts environnementaux, risques pour la santé mentale et violations présumées du droit d'auteur.
Initialement fascinés par les capacités créatives de l'IA, les artistes et les créateurs ont rapidement dénoncé l'utilisation non consentie de leurs œuvres pour entraîner ces systèmes. Les grèves des scénaristes d'Hollywood en 2023 et les poursuites judiciaires actuelles illustrent cette résistance croissante.
Selon Brian Merchant, auteur et ancien contributeur de WIRED, une hostilité généralisée envers l'IA s'est installée. Les chiffres du Pew Research Center confirment cette tendance : en 2023, 52 % des adultes américains se disaient plus inquiets qu'enthousiastes face à l'expansion de l'IA, contre 38 % avant le lancement de ChatGPT.
Les critiques ne se limitent plus aux débats en ligne. Des parents s'inquiètent des effets de l'IA sur la santé mentale de leurs enfants, des couples dénoncent les addictions aux chatbots, et des communautés rurales luttent contre les centres de données polluants. Comme le souligne Shannon Vallor, philosophe des technologies, l'innovation actuelle profite surtout aux plus privilégiés, exacerbant les inégalités.
Les impacts disproportionnés sur les communautés marginalisées, comme l'installation de centres de données dans des zones pauvres à majorité noire et latino, alimentent également la colère. À Memphis, les habitants s'opposent activement au projet de xAI, une entreprise d'Elon Musk, accusée de pollution environnementale.
Face à ces enjeux, les travailleurs commencent à s'organiser, tant en ligne que dans la rue. Comme le prédit Merchant, la prochaine vague de contestation pourrait être encore plus forte, marquant un tournant dans la relation entre l'humain et la machine.
Làn sóng phản đối AI ngày càng mạnh mẽ: Khi công nghệ lấn át con người
Ứng dụng học ngôn ngữ Duolingo, từng nổi tiếng với chiến dịch mạng xã hội đình đám, đã chịu làn sóng chỉ trích dữ dội vào giữa tháng 5. Sau khi công bố kế hoạch chuyển đổi thành công ty 'ưu tiên AI', thay thế nhân viên hợp đồng bằng công cụ tự động hóa, thương hiệu này nhanh chóng mất lòng người dùng. Giới trẻ đã phản ứng bằng cách xóa ứng dụng hàng loạt, thậm chí hy sinh những phần thưởng tích lũy sau nhiều ngày sử dụng, để phản đối việc AI chiếm chỗ của con người.
Đây không phải là hiện tượng cá biệt. Dù ChatGPT ngày càng phổ biến tại Mỹ, nhiều người đang chán ghét sự xâm lấn của AI vào đời sống. Đại diện Duolingo khẳng định AI không thay thế nhân viên chính thức, chỉ tự động hóa một số công việc, nhưng không xoa dịu được dư luận.
Các gã khổng lồ công nghệ như Klarna hay Salesforce cũng tuyên bố cắt giảm tuyển dụng nhờ AI, đặc biệt ở vị trí dịch vụ khách hàng và kỹ thuật. Những quyết định này được đưa ra cùng lúc giới phát triển quảng bá 'AI agent' - công cụ tự động hóa tác vụ phần mềm nhằm giảm nhân lực.
Ngoài nguy cơ mất việc, công chúng còn bất bình trước hàng loạt vấn đề: kết quả AI sai sót, tác hại môi trường, ảnh hưởng sức khỏe tâm thần và nghi vấn vi phạm bản quyền khi đào tạo mô hình. Nếu năm 2022 mọi người kinh ngạc trước khả năng tạo hình vịt cưỡi mô tô của AI, thì giới sáng tạo sớm lên tiếng về việc tác phẩm bị sử dụng không phép.
Làn sóng phản đối bùng nổ trong cuộc đình công biên kịch Hollywood 2023 và tiếp tục với các vụ kiện bản quyền gần đây. Brian Merchant, tác giả cuốn 'Blood in the Machine', nhận định: 'Có một sự thù địch mới với hệ thống AI. Các công ty AI đã phá kỷ lục về tốc độ gây bất mãn'.
Theo Pew Research Center, tỷ lệ người Mỹ lo ngại AI tăng từ 38% lên 52% chỉ trong một năm. Những cảnh báo từ giới nghiên cứu về định kiến có hại, ô nhiễm và thất nghiệp hàng loạt giờ đây không còn là chủ đề học thuật.
Phản ứng tiêu cực lan rộng khắp các nền tảng. Người dùng LinkedIn phàn nàn về câu hỏi do AI tạo, thính giả Spotify khó chịu với podcast tổng hợp top bài hát, dân mạng Reddit bức xúc khi thấy hình ảnh AI trên bao mì ăn liền. Chỉ cần nghi ngờ nội dung do AI tạo ra cũng đủ gây tranh cãi.
Hậu quả của AI không dừng ở không gian mạng. Phụ huynh lo ngại ảnh hưởng tâm lý trẻ em, các cặp đôi xung đột vì nghiện chatbot, cộng đồng nông thôn phản đối trung tâm dữ liệu gây ô nhiễm. Như nhận xét của Shannon Vallor - triết gia công nghệ: 'Kỷ nguyên AI đang làm giàu thêm cho những người đã có quá nhiều đặc quyền'.
Nhóm chịu thiệt thòi nhất lại là cộng đồng da màu và người nghèo. Alex Hanna từ Viện Nghiên cứu AI Phân tán chỉ ra: 'Các trung tâm dữ liệu thường đặt ở khu vực nghèo, nơi tập trung đông người da đen và Latino'. Tại Memphis, người dân đang đấu tranh chống lại dự án trung tâm AI của Elon Musk với 30 máy phát chạy bằng khí methane gây ô nhiễm.
Vấn đề việc làm vẫn là tâm điểm chỉ trích. Merchant nhấn mạnh: 'Công nhân hiểu rõ đây là âm mưu loại bỏ con người'. Khi người lao động cảm thấy bị đe dọa, làn sóng phản kháng ngoài đời thực có thể sẽ bùng nổ mạnh không kém trên mạng xã hội.
