La Beauté Cachée de l'Informatique et du Génie : Rencontre avec Moshe Vardi, Pionnier 2025
Moshe Y. Vardi, professeur émérite à l'Université Rice (Texas, États-Unis), lauréat du prix Computer Pioneer 2025, révèle comment l'esthétique des mathématiques a guidé ses innovations révolutionnaires en informatique. Cet entretien exclusif retrace son parcours, ses défis et sa vision pour l'avenir technologique.
Dès l'âge de 10 ans, Vardi perçoit la beauté des équations mathématiques. Son club de maths en CM1, où il découvre l'algèbre linéaire, marque le début d'une passion qui façonnera sa carrière. « C'était magnifique », insiste-t-il, contredisant sa mère qui pensait qu'il voulait dire « intéressant ».
Ses travaux sur la logique comme cadre unificateur des systèmes computationnels lui valent le prix IEEE 2025, honorant aussi les femmes de l'ENIAC. Son algorithme de vérification de modèles, développé avec Pierre Wolper, allie élégance mathématique et utilité pratique, bien qu'initialement jugé trop simple par les pairs.
En 1986, leur article rejeté puis augmenté d'une section complexe est finalement accepté. Ironiquement, seule la partie simple reste influente aujourd'hui. « La simplicité est une vertu », souligne Vardi, dont les collaborations avec Intel ont transformé des théories en outils industriels standardisés.
Interrogé sur son héritage, Vardi évoque la « loterie scientifique » : sur 800 publications, seules quelques-unes résistent au temps, comme son article fondateur de 1986. Ses parents, survivants de la Shoah, incarnent pour lui la résilience. Leur histoire inspire sa philosophie : « Continuez d'avancer, même en enfer ».
Pour les futurs informaticiens, Vardi insiste sur l'équilibre entre compétences techniques et sagesse humaine. « Les meilleurs étudiants savent gérer leur carrière et travailler en équipe », observe-t-il, déplorant l'impact méconnu des écrans sur la santé mentale des jeunes.
Il appelle sa discipline à assumer sa responsabilité sociale : « La technologie est une épée à double tranchant. Contrairement à ma génération, la vôtre doit anticiper ses effets négatifs ». Son père, rabbin déçu par son choix de carrière, aurait approuvé cette quête de sens, résume-t-il avec émotion.
Vardi conclut par le credo de l'IEEE : « Le progrès technologique doit servir l'humanité ». Un message urgent, alors que l'IA redéfinit notre rapport au monde.
Khám Phá Vẻ Đẹp Tiềm Ẩn Trong Khoa Học Máy Tính Và Kỹ Thuật: Cuộc Trò Chuyện Với Nhà Tiên Phong Moshe Vardi
Giáo sư Moshe Y. Vardi, nhà khoa học máy tính lỗi lạc tại Đại học Rice, vừa được vinh danh Giải thưởng Tiên phong Máy tính 2025 của IEEE nhờ những đóng góp mang tính cách mạng trong lĩnh vực logic tính toán. Trong cuộc phỏng vấn độc quyền, ông chia sẻ hành trình từ niềm đam mê toán học thuần túy đến những ứng dụng thực tiễn làm thay đổi ngành công nghiệp công nghệ.
Ngay từ năm 10 tuổi, Vardi đã nhận ra vẻ đẹp toán học qua câu lạc bộ đại số tuyến tính. 'Tôi khẳng định với mẹ rằng toán học thật đẹp, không chỉ thú vị,' ông kể lại. Niềm đam mê này sau đó trở thành nền tảng cho sự nghiệp nghiên cứu xuất sắc của ông.
Năm 1986, Vardi cùng đồng nghiệp Pierre Wolper công bố công trình đột phá 'Phương pháp tiếp cận lý thuyết tự động để kiểm chứng chương trình'. Dù ban đầu bị từ chối vì 'quá đơn giản', nghiên cứu này sau đó trở thành nền tảng cho ngành kiểm tra mô hình (model checking).
Trong thời gian cố vấn cho Intel, Vardi đã chuyển đổi lý thuyết logic thành ngôn ngữ lập trình công nghiệp thực tế, sau này trở thành tiêu chuẩn IEEE. 'Chúng tôi bắt đầu từ lý thuyết thuần túy và kết thúc bằng công cụ hữu ích cho ngành công nghiệp,' ông cho biết.
Khi được hỏi về di sản để lại, Vardi khiêm tốn chia sẻ: 'Trong 800 bài báo khoa học của tôi, chỉ một số ít có giá trị lâu dài. Hy vọng công trình năm 1986 sẽ nằm trong số đó.'
Câu chuyện về cha mẹ - những người sống sót sau Holocaust - là nguồn cảm hứng lớn nhất của ông. 'Họ từ địa ngục trần gian bước ra và quyết định xây dựng gia đình. Đó là minh chứng cho sức mạnh con người,' Vardi xúc động chia sẻ.
Với thế hệ trẻ, ông nhấn mạnh tầm quan trọng của trí tuệ sống bên cạnh kiến thức chuyên môn. 'Kỹ năng mềm quyết định 80% thành công. Tôi từng gặp sinh viên không xuất sắc nhất về mặt kỹ thuật nhưng biết cách phát huy thế mạnh và đạt thành tích cao.'
Vardi cũng cảnh báo về mặt trái của công nghệ: 'Thế hệ chúng tôi không lường trước tác động tiêu cực của màn hình điện tử đến sức khỏe tâm thần giới trẻ. Các bạn trẻ ngày nay phải làm tốt hơn chúng tôi trong việc cân bằng lợi ích và rủi ro công nghệ.'
Cuối cùng, ông gửi gắm thông điệp sâu sắc: 'Công nghệ chỉ là phương tiện, mục đích cuối cùng là phục vụ nhân loại. Dù không trở thành giáo sĩ Do Thái như truyền thống gia đình, tôi tin cha tôi sẽ tự hào khi thấy tôi dùng khoa học máy tính để cải thiện thế giới.'
